'It comes in like a banana ... ' (Linda)

Vrijdag 19/02, zaterdag 20/02 en zondag 21/02

We zetten vrijdag het rustige weekend in met een les over bewusteloosheid

De les wordt in het Afrikaans gegeven en simultaan vertaald en het Engels. Wie wil, krijgt een hoofdtelefoon

Didactisch materiaal mag natuurlijk niet ontbreken!

Snel een maaltijd meepikken in 'Den Draak'

Vrijdagavond = fastfoodnight

Op zaterdag nog wat snuisteren in een boekenwinkel ...

... en daarna terrasjesweer ...

... en bij gebrek aan wolkjes, maakt Else ze maar zelf

Rode plassen dankzij de rode aarde

Op zondag trekken we naar het hotel waarvan ons is beloofd dat we mogen komen zwemmen. Zon, zwembad, rust en boek, meer moet dat niet zijn!

Maandag 18/02

Deze ochtend mag ik meehelpen in de melkkeuken. Eerst wordt er gekeken welke flesjes en bekertjes al droog zijn zodat we ze naar de afdeling sterilisatie kunnen brengen. Alles wordt netjes genoteerd en afgetekend in een groot boek. We krijgen een doos gesteriliseerde flesjes en bekertjes mee terug zodat we kunnen beginnen met alles klaar te zetten.  

Op elk flesje staat de naam van de baby. De meeste kleintjes krijgen afgekolfde moedermelk. Wanneer mama door omstandigheden niet kan of wil afkolven, wordt er, indien aanwezig, donormelk gegeven, zeker aan de allerkleinsten. Voor de anderen wordt Prenan, kunstmelk, klaargemaakt

Alles staat dan klaar voor de hele dag op dit tafeltje. Er is ook een bekertje voor elk kindje zodat de hoeveelheid melk zorgvuldig kan afgemeten worden. Wanneer het etenstijd is, wordt het karretje naar de zaal gereden. Nadien gaat het terug naar de melkkeuken, waar het koel is.

En dan is er les. Verschillende studenten van verschillende afdelingen worden samen gezet voor een gesprek. Ditmaal gaat het over aandachtspunten bij de bevalling, de baby, de nazorg, de familieplanning. De docente stelt veel theoretische vragen en de studenten doen het goed. Het lijkt mij een fijne manier van studentenbegeleiding. Ook de moeilijkheden waar ze op botsen tijdens de stage mogen aan bod komen. Er wordt veel belang gehecht aan de manier waarop zorg verleend wordt. Ik vertel daarbij het verhaal van de geboorte van mijn oudste dochter. Ik werd na de bevalling gewassen door een oudere verpleegkundige die dat met ongelooflijk veel zorg en tederheid deed. Ik werd even bemoederd na zelf net mama te zijn geworden. Het was een ongelooflijk fijn moment en ik ben dit altijd blijven koesteren. Zelfs na 28 jaar kan het me nog ontroeren en ik word eventjes emotioneel (hier in Zuid-Afrika lijken mijn emoties steeds om de hoek te liggen, ik moet er nooit ver naar zoeken 😏). Ik merk dat het de docente en de studenten erg raakt en de docente bedankt me achteraf om mijn verhaal met hen te delen.

Er wordt ook veel gelachen tijdens deze informele les. 'It goes in like a banana, comes out like a watermelon and they just have to push'

Dit is al de tweede keer dat ik mijn naam hier tegenkom. Dus kan een fotootje als bewijs toch niet ontbreken 😁

.

Dinsdag 19/02

In de voormiddag gebeurt het eindelijk. Een paar studenten komen vragen of er een Belgische studente aanwezig is. Jawel! Of ik dan even mee naar boven wil komen? Er gaat een kindje geboren worden ... Ik kan mijn geluk niet op en ben al weg voor ze uitgesproken zijn. In de verloskamer merk ik dat er al heel wat volk aanwezig is, zeker een stuk of 5, 6 studenten en een paar zusters. Dus ik vraag even voor de zekerheid aan mama of het oké is dat ik erbij ben en het is geen probleem. Ik stel me een beetje strategisch op. Het is duidelijk dat het niet erg vlot. De mama heeft niet veel zin om te persen en er wordt een ervaren zuster bijgehaald. Ik kan niet verstaan wat ze allemaal zegt (in het Tswana) maar het is duidelijk dat mama onder haar voeten krijgt. Mama vraagt om een operatie maar dat is te laat. Wanneer de zuster vindt dat mama niet voldoende haar best doet, doet ze boos haar handschoenen uit en verlaat ze de kamer. Uiteindelijk blijven er nog drie studenten over naast ikzelf. Het is wel duidelijk dat ik niet echt een hulp kan zijn en ik vraag me af of dit wel verantwoord is. De studenten zijn lief voor de vrouw en proberen haar wat moed in te spreken. Er wordt opnieuw hulp bijgehaald en uiteindelijk komt de meest ervaren zuster ook terug. De mama wordt ingeknipt. Het blijkt een erg botte schaar te zijn want er moet een 6-tal keer geknipt worden. Gelukkig was mama al verdoofd. En dan gebeurt het grote wonder. De studenten ondersteunen de vrouw, spreken haar moed in en ze vindt toch nog kracht om te persen. Eerst verschijnt het hoofdje. Even paniek: de navelstreng zit rond het nekje. De getrainde zuster weet er wel raad mee en knipt de navelstreng eerst over. Dan komt er een schoudertje tevoorschijn en de rest van het lijfje. Het gaat even niet goed met de baby, het is alle hens aan dek om het kleintje erdoor te krijgen, er wordt zuurstof bijgehaald. Maar dan uiteindelijk toch de verlossende kreet: ik denk dat er geen mooier geluid bestaat op deze wereld. De baby wordt ingepakt en mama wordt verder verzorgd. Ze moet flink genaaid worden. Wanneer de dokter even binnenkomt om te polsen hoe het is geweest, krijg ik de rest van het verhaal te horen van de andere verpleegkundige. Blijkbaar waren de weeën van mama niet sterk genoeg en had deze verpleegkundige dit al langer aangegeven. De vrouw kon dan ook niet voldoende persen. Er is een groot risico genomen met een reële kans om het kindje te verliezen ...

Op het moment dat het meisje geboren wordt, krijg ik het even heel moeilijk. Ik heb een erg dubbel gevoel: hier is een nieuw leven terwijl aan de andere kant van de wereld een andere moeder moet rouwen om haar verloren kind. De pijn van deze rauwe realiteit slaat me hard om mijn hart en ik moet erg slikken om mijn tranen te bedwingen.

Dan mag ik mee om de pasgeborene de eerste zorgen toe te dienen. Ze wordt gemeten (52 cm), gewogen (3,310 kg) en goed bevonden. Ik mag haar haar eerste spuitje geven en haar terug inpakken. En vooral: ik mag haar welkom heten op deze aarde. Ik wieg haar in mijn armen en praat er zachtjes tegen. Ze luistert aandachtig. Ik geniet ervan en ik doe dit heel zorgvuldig en liefdevol. Het voelt een beetje als een eerbetoon aan het andere kind en ik ben erg dankbaar voor dit moment.

Ik mag haar nog naar mama brengen en helpen om haar aan de borst te leggen. Ik ben er getuige van hoe gulzig ze begint te drinken en ik weet dat het goed is.

Woensdag 19/02

Ik begin stilaan deze afdeling in mijn hart te sluiten ondanks het feit dat er veel dode momenten zijn. Er komt wat routine. Er zijn nu andere verpleegkundigen dan die waar ik de vorige dagen mee gestaan heb, ik mag mee de parameters nemen, en ik krijg mijn eigen baby toegewezen om de hele dag op te volgen, om het dossier in te vullen, ... Een ander kindje heeft het moeilijk en weent dus ga ik het troosten. Het is niet de eerste keer deze week. De zusters zien mijn betrokkenheid en maken van dit jongetje mijn kindje-van-de-dag. Stiekem ben ik er wel blij mee. Hij is nog maar een paar dagen oud en wat rusteloos. Ik denk dat hij ook al honger heeft, de voeding staat nog redelijk laag om te kijken hoe hij dit verteert. Ik slaag er elke keer weer opnieuw in om hem rustig te krijgen door hem wat geborgenheid te bieden met mijn handen. Ik opper het voorstel om aan mama te vragen om de octopus bij haar te houden zodat hij haar geur krijgt. Er wordt naar geluisterd. De dokter verhoogt de voeding, ik mag het infuus uitdoen, de medicatie berekenen en toedienen. De vorige dagen is mama niet zo veel geweest vanwege haar werk maar vandaag is ze redelijk vroeg. Ze lijkt me een lieve, betrokken mama te zijn en ik vertel haar over de voormiddag van haar zoontje. Ik neem de tijd voor haar, help haar om de baby in haar t-shirt te steken zodat ze kan kangoeroeën en de octopus wordt ernaast gestoken. Ze geniet er zichtbaar van. Ze kan lang genoeg blijven om hem zelf eten te geven dus ik geef haar informatie. Ik leg het belang uit om eerst te aspireren (dit is een beetje vocht optrekken via de sonde en op een lakmoespapiertje doen. Wanneer het papiertje roze verkleurt, wil dit zeggen dat het vocht zuur is en de sonde nog op zijn plaats in de maag zit) en hoe ze het spuitje op de maagsonde moet zetten om daar de melk dan in te gieten. Ik heb het gevoel dat mama dit alles erg apprecieert en voel me even erg verbonden met haar.

Onder de middag eet ik samen met een aantal studenten en een verpleegkundige. Het gaat over het hoge aantal keizersneden die uitgevoerd worden. De vrouwen hoeven het maar te vragen en de keizersnede is een feit, ook zonder medische noodzaak. Ik had hier al vele redenen voor gehoord: dat de vrouwen te lui zijn om natuurlijk te bevallen, dat ze angst hebben voor de pijn (epidurale verdoving wordt hier blijkbaar niet toegepast bij een natuurlijke geboorte). Nu komen nog andere oorzaken naar boven. Zo zijn de artsen er zelf voorstander van omdat ze erg snel vervolgd worden wanneer er iets fout gaat. Een andere reden gaat terug naar oude gebruiken. De zwangere vrouwen moeten van de moeders en/of grootmoeders 'moetie' drinken. Dit drankje kan uit van alles bestaan, van heel veel maïszaad tot urine van bavianen en moet dienen om de weeën op te wekken/te versterken. De realiteit is echter dat hierdoor veel baby's sterven in de baarmoeder. De verpleegkundige vertelt dat ze zelf vijf (!) keizersneden heeft gehad om deze reden. Ze heeft telkens gezegd dat de baby te groot was om op een natuurlijke manier geboren te kunnen worden om te vermijden dat ze het drankje moest innemen en zo het risico op sterfte van haar kinderen te voorkomen. Momenteel is er een procedure tegen het ziekenhuis lopende van een vrouw die 'moetie' gedronken had en daardoor haar tweeling is kwijtgeraakt. Ze steekt de schuld op de dokter ...

Omdat het erg rustig is op de afdeling, krijg ik van de verpleegkundigen spontaan de toestemming om naar de materniteit te gaan om te kijken of ik daar nog iets kan doen. Er zijn vandaag jammer genoeg geen natuurlijke bevallingen maar ik word meteen op sleeptouw genomen door een studente en mag de wondzorg van een keizersnede uitvoeren. Het verschil met onze wondzorg is groot. Niks geen steriele pincet maar steriele handschoenen. Het principe is dat de linkerhand steriel blijft, alles uit het steriele veld neemt en de watten doorgeeft aan de rechterhand. Daar wordt dan de wonde mee proper gemaakt. De steriliteit is echter heel relatief: een andere student, die aan de zorg wou beginnen, heeft de handschoenen al aangehad. Hij trekt ze uit zodat ik ze kan hergebruiken.

Opnieuw een spiksplinternieuw mensje, geboren via keizersnede. Het jongetje wordt gemeten ...

... gewogen ...

... opgeschreven in het Grote Baby Book ...

... en nog even vertroeteld vooraleer mama terug is van de operatiezaal. Onnodig te zeggen dat dit absoluut geen zware opdracht is voor mij 😇

Donderdag 20/02

We brengen een bezoek aan het Wilmed Park Private Hospital. Wat een tegenstelling met de public hospitals! Alles is kraaknet, nieuw, goed uitgerust en meer vergelijkbaar met onze ziekenhuizen. Maar wat echter het meeste opvalt, is de kleur: hier zien we vooral blanke patiënten. Die zijn in de ziekenhuizen van de overheid eerder zeldzaam. Het is dan ook erg duur om een 'verzekering' = 'medical aid' te nemen. Een gezin van vier personen betaalt al snel 8.000 rand per maand. Als je weet dat een gemiddelde verpleegkundige een 19.000 rand per maand verdient, is de rekensom snel gemaakt. Een goede health care is dus erg moeilijk betaalbaar. De matron (= hoofdzuster) roept de verpleegkundigen bij elkaar om mee te delen dat de belastingen op het loon gaan stijgen en dat er best individueel bekeken wordt of ze beter loon laten uitbetalen of wat loon steken in een pensioenfonds. Later wordt ons uitgelegd dat er plannen zijn om het verschil tussen de 2 systemen van health care (public en privé) weg te werken en om via hogere belastingen ook de publieke hospitalen naar een hoger niveau te krijgen. Het zou een hele goeie zaak zijn maar of dat werkelijkheid gaat worden?

We worden door deze vriendelijke man van onze auto tot aan de voordeur van het ziekenhuis gebracht. Eigenlijk een service voor de erg zieke mensen

Van in de inkomhal is het verschil reeds duidelijk. Het ademt hier luxe uit. Er is zelfs een nette en gezellige cafetaria waar je iets kan gaan eten en/of gaan drinken

Nog een belangrijk verschil met de public hospitals: geen Tswana maar wel Afrikaans

De dossiers zijn hier duidelijker en meer uitgebreid. Er worden meer gegevens verzameld. Er is duidelijk geen gebrek aan papier en aan inkt, alles is in kleur. Op mijn afdeling in het ziekenhuis in Potchefstroom, wordt elk papier driedubbel gebruikt en mogen kopies van formulieren maar met mondjesmaat genomen worden

We mogen even meelopen op de spoedafdeling terwijl de docente een aantal studenten gaat evalueren

Deze studenten nemen een ECG

Daarna mogen we een pleurapunctie bijwonen bij een patiënt met lymfeklierkanker. Hij is erg kortademig door het vele vocht op zijn longen en voelt zich snel beter wanneer het vocht afvloeit in de bokalen. Hij kan nu veel beter ademen en zijn saturatie (de hoeveelheid zuurstof in zijn bloed) gaat al gauw de goeie kant op

Het is vandaag een rustige dag op de spoedafdeling en deze lieve, enthousiaste zuster laat ons de hele afdeling zien. Ze trekt alle kasten en schuiven open. Ze zijn duidelijk goed georganiseerd en voorzien van materialen. Ze nodigt ons uit om ook eens een paar dagen bij te komen meelopen. De matron heeft er vast en zeker geen bezwaar tegen. We zien dit wel zitten, misschien eens bespreken met Theresa?

Een Wellness Clinic is iets heel anders dan dat wat wij eronder verstaan. Hier worden de mensen met tuberculose verzorgd

We brengen nog een kort bezoekje aan (public) Tschepong Hospital ...

... en het contrast met Wilmed Park Private Hospital is direct overduidelijk

Morgen hebben we nog een les, daarna vertrekken we met onze mede-appartementbewoners Lies en Katrien voor een weekendje Johannesburg. Het apartheidsmuseum staat zeker op mijn verlanglijstje. Ik kijk er erg naar uit!